هرساله و در تمامی دنیا روز ۱۰ ژوئن مصادف با ۲۰ خرداد، روز جهانی صنایع دستی گرامی داشته می‌شود. این تاریخ مهم در تقویم نشان دهنده جایگاه مهم و ویژه این هنر اصیل است.

امروزه هنرمندان این حوزه با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم می‌کنند و شیوع ویروس کووید-۱۹ نیز موانع بیشتر و سختی را در سر راه این قشر پرتلاش و سخت‌کوش قرار داده که باید مورد توجه قرار گیرند.

هنرمندان صنایع دستی، با استفاده از تخیل و مهارت خلاق می‌توانند از ابتدایی‌ترین ابزار برای خلق ماندگارترین وسایل استفاده کنند. بسیاری از طرح‌ها، فرم‌ها و رنگ‌های به کار رفته در صنایع دستی به آرامی پیشرفت کرده و حاصل انتقال سنت و تاریخ کهن از نسل‌های قبل به بعدی خویش هستند؛ تلاش‌های منظم نسل‌های صنعتگران صنایع‌دستی نه تنها سلیقه سازندگان آن‌ها را نشان می‌دهد بلکه عشق مردم به این اشیا و استفاده روزمره را گواهی می‌دهد.

از انتخاب مواد اولیه تا طرح نهایی، در هر مرحله، صنعتگر مجبور بوده که استانداردها، فرم و شکل را با دقت رعایت کنند. صنعتگران صنایع دستی تمام زندگی خود را در راه دستیابی به شکوفایی کارهای هنری خویش اختصاص داده اند. آن‌ها بی‌وقفه و با ارادت زیاد سال‌ها تلاش کرده‌اند تا سفیران ارزشمندی برای هنر، سنت، تاریخ و فرهنگ این کهن بوم باستانی باشند.

نبود حمایت از صنعتگران صنایع دستی منجر می‌شود که هنرمندان این عرصه تمایل به طراحی جدید نداشته باشند و به کپی‌برداری روی بیاورند. بنابراین دولت باید برای جلوگیری از این تکرار متعهد است که ثبت طرح و نقش را انجام دهد. دولت باید به صنعتگران کمک کند تا در نمایشگاه‌های درون و برون مرزی شرکت کنند.

کمبود سرمایه یکی از اصلی‌ترین مشکلات صنعتگران این حوزه است. پرداخت وام‌های طویل المدت با بهره کم می‌تواند در حفظ و ماندگاری این هنر-صنعت کمک کننده باشد. با تغییر سلیقه بازار و مشتریان، هنرمندان مجبورند بر اساس نیاز آنان کار کنند بنابراین هنرمندان برای جلب رضایت مشتریان جدید باید هنر ساخت و طراحی مطابق با سلیقه بازار را بشناسند و مطابق با سلیقه مشتریان کار کنند.

بازاریابی برای یک کسب و کار بسیار اساسی است، که مشکل اصلی در این تجارت پر سود می‌باشد. دولت باید اقدامات لازم در مورد این مشکل را انجام دهد یک هنرمند به صورت جداگانه نیز می‌تواند با باز کردن وب‌سایت‌ها و از طریق تبلیغات این مشکل را حل کند.

به دلیل درآمد پایین حاصل از فروش صنایع دستی، بیشتر صنعتگران به حرفه دیگری روی می‌آورند در واقع تولید صنایع دستی به صورت یک شغل دائمی و اصلی نیست. صنعتگران بدون ارزیابی بازار کالاهای خود را آماده می‌کنند و با سلایق جدید جامعه و بازار آشنا نیستند.

صنایع دستی باید از طریق روش‌های علمی استاندارد، کنترل کیفی شوند، محصولات و طرح‌های جدید متفاوت و متنوع با حفظ اصالت نقش و طرح باید توسط صنعتگران معرفی شوند و این امکان‌پذیر نیست مگر با حمایت دولت.

بازار صنایع دستی اصلاً منظم نیست. از طرفی صنعتگران پیشکسوت و یا از کارافتاده توسط دولت حمایت نمی‌شوند. کمبود سرمایه در دست صنعتگران برای گسترش و افزایش تولید یکی از مشکلات اصلی است. نمایشگاه‌ها باید به صورت منظم برگزار شوند و تبلیغات از طریق رسانه‌های جمعی از جمله رادیو و تلویزیون که یک رسانه ملی می‌باشد صورت گیرد. 

دولت باید قانون قوی و مجازات‌های سنگین برای کپی کردن از طرح‌های موجود صنایع دستی تنظیم کند. قانون حقوق و دستمزد صنعتگران باید توسط دولت تعیین شود، تا صنعتگر مورد سو استفاده قرار نگیرد و بتواند درآمد واقعی کسب کند.

برای تشویق صنعتگران، دولت باید غرفه‌های مختلف و متنوعی را در مراکز پر رفت وآمد باز کند تا صنعتگران محصولات تولیدی خود را بدون‌واسطه و به صورت مستقیم با قیمت مناسب به دست مشتری برسانند. همچنین دولت باید صنعتگران از کار افتاده و بیکار را زیرچترحمایت‌های خود بپذیرد باید وام‌های بانکی را به افراد اصلح و تولیدکننده ارائه دهد صنعتگران در حین گرفتن کالای آن‌ها برای نمایشگاه‌های بین المللی، با مشکلات مالیات فروش روبه‌رو هستند مالیات باید توسط دولت معاف شود. 

از این‌رو روز جهانی صنایع دستی فرصتی مناسب برای پرداختن به مشکلات صنعتگران می‌باشد. بی‌شک صنایع دستی یکی از مهم‌ترین ابعاد فرهنگی یک کشور می‌باشد و در ایجاد اشتغالزایی مولد و دیرپا نقش مهم و بسزایی دارد. بررسی مشکلات و ارئه راهکار در این حوزه می‌تواند به حفظ این صنعت کمک کرده و در نتیجه باعث بهبود وضع اقتصادی و ارزآوری جامعه شود.

یادداشت

بامداد رجبی

کارشناس امور فرهنگی