محصولات تولیدی صنایع‌دستی نه‌تنها دارای ارزش اقتصادی، بلکه دارای ارزش فرهنگی و هنری عمیقی هستند. در سال ۲۰۱۹ اپیدمی کرونا بر ساختار اجتماعی و حالت‌های ارتباطی مردم‌شناسی تاثیر شدیدی داشت. در عین حال، اپیدمی تأثیر مهمی در فروش صنایع‌دستی ایجاد کرده است. بنابراین کشف مجدد ارزش اقتصادی و فرهنگی صنایع دستی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
صنایع‌دستی به‌عنوان حامل فرهنگ، از زمان‌های بسیار قدیم شیوه مهم تولید اقتصادی بوده است. صنایع‌دستی دارای ویژگی‌های مانند سرمایه‌گذاری کمتر، نتایج سریع، ارزش افزوده بالا، نیاز نداشتن به تجهیزات فنی پیشرفته، دانش فنی داخلی و ایجاد طیف گسترده‌ای از اشتغال است. می‌توان گفت صنایع‌دستی از همه ی ویژگی‌ها به عنوان هدف فرهنگی برخوردار است. کاوش و شناخت مداوم ارزش‌های فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی صنایع‌دستی منافع اجتماعی مثبت‌تری به همراه خواهد داشت. بحران کووید ۱۹ برای اقتصاد به طور کلی و به ویژه در بخش صنایع‌دستی یک مشکل بی‌سابقه ایجاد کرده است. شیوع کرونا تولید و فروش صنایع‌دستی را به شدت تحت تأثیر قرار داده است. این امر نه‌تنها بر درآمد کنونی هنرمندان صنایع‌دستی تأثیر گذاشته است، بلکه چالش بزرگی در برابر ایجاد اشتغال پایدار و مولد و کاهش فقر کرده است.
علم مردم‌شناسی از کهن‌ترین علوم بشر به شمار می‌آید. ما در مردم‌شناسی به دنبال شناخت انسان هستیم. شیوع ویروس کرونا باعث تغییر رفتار مردم در جامعه شده است. در واقع مردم‌شناسی علمی است که بر اساس یافته‌های خود امیدوار است بتواند الگویی کلی برای رفتار انسان ارائه کند. و در پیش بینی مربوط به آینده نیز دارای ارزش فراوانی می‌باشد. مردم‌شناسی در حوزه صنایع‌دستی می‌تواند خسارت واردشده به این صنعت را جبران کند. در واقع مردم‌شناسی می‌تواند بررسی کند برای ادامه مسیر در شرایط کنونی چه کار باید کرد. درنتیجه دانش مردم‌شناسی راهی برای مقابله با ویروس کرونا است. بنابراین، اگر مردم می‌خواهند از تولید و فروش صنایع‌دستی اطمینان حاصل کنند، باید خود را با تغییرات تقاضای اجتماعی و بازار و نوع سلیقه خریداران وفق دهند. در عین حال، به دلیل ایمنی و پیشگیری از شیوع کرونا در طی همه گیری، مردم در خانه می‌مانند و بسیاری از فعالیت‌ها نمی‌توانند به طور عادی انجام شوند. وقتی مردم در خانه می‌مانند، ارزش اینترنت برجسته می‌شود. استفاده از این فرصت برای انجام برخی از فعالیت‌های ارتباط فرهنگی آنلاین، کمبود فعالیت‌های غیرحضوری را کاملا جبران کند. اپیدمی کرونا نمایش‌های فرهنگی، نمایش‌های میراث فرهنگی ناملموس از جمله صنایع‌دستی، را لغو کرده است. اپیدمی کرونا منجر به تغییر رفتارهای اجتماعی مردم شده است. مردم‌شناسی به هنرمندان صنایع‌دستی کمک می‌کند که شرایط جدید پیش آمده ناشی از بحران ویروس کرونا را بپذیرند و در نتیجه خود را باید با شرایط موجود وفق بدهند. رکود بخش صنایع‌دستی ناشی از لغو بسیاری از شب‌های مشترک فرهنگی-نمایشگاه‌های محلی، ملی و بین المللی صنایع‌دستی از نتایج این همه گیری بوده است. علم مردم‌شناسی با شناخت رفتار هنرمندان صنایع‌دستی توصیه می‌کند از شرایط و محدودیت‌های پیش آمده می‌توان در جهت مثبت بهره گرفت. کاهش فعالیت هنرمندان این صنعت و در خانه ماندن می‌تواند باعث بروز خلاقیت و نوآوری در زمینه طراحی صنایع‌دستی گردد و همچنین با بهره گیری از شبکه‌های الکترونیکی و اینترنت می‌توانند در زمینه تبلیغ و فروش صنایع‌دستی خود بهره ببرند و از طریق همین وسایل ارتباطی الکترونیکی هنرمندان می‌توانند با هم در ارتباط بوده و از ایده پردازی‌ه‌ای یکدیگر حمایت کرده و باعث تشویق یکدیگر گردند. هنرمندان صنایع‌دستی از شرایط پیش آمده در سبک زندگی و بارز شدن نقش اینترنت در کسب و کار می‌توانند به نفع خود بهره گرفته و با ایجاد شبکه‌های بازاریابی الکترونیکی-سایت‌های مختلف فروش مجازی-کلاس‌های آنلاین فروش به رونق کسب و کار خود بپردازند. بنابراین علم مردم‌شناسی تاکید بر انجام مطالعات در زمینه رفتار انسان‌ها دارد. رفتارشناسی هنرمندان صنایع‌دستی می‌تواند به پذیرا بودن شرایط پیش آمده سرعت ببخشد. و آنان را قادر می‌سازد تا تفکری خلاق در حوزه ی کاری خود داشته باشند.
بسیار انتظار می‌رود که بحران بهداشتی به زودی پایان یابد و هنرمندان صنایع‌دستی فعالیت خود را از سر گیرند. برای از بین بردن اثرات بلند و کوتاه مدت هر رکود اقتصادی، سخت کوشی و مقاومت لازم است. توسعه صنایع‌دستی تحت شرایط اجتماعی معاصر، به ویژه در دوره اپیدمی مسئله‌ای است که باید در آن کاوش کرد. در طول اپیدمی، هنرمندان صنایع‌دستی باید از اوقات بیشتری که در خانه هستند استفاده کرده و با تجهیز به علوم روز و دنیای مجازی به توسعه مهارت‌های خود بپردازد. هنرمندان می‌توانند از این فرصت استفاده کرده و با تشویق یکدیگر ایده‌های نوآورانه خود را توسعه دهند. در واقع این یک نوع مبارزه فکری با هر نوع «اپیدمی» می‌باشد.
یادداشت
بامداد رجبی
کارشناس امور فرهنگی