اسپا«spa» به مفهوم گرفتن سلامتی از آب و مواد معدنی و برگرفته از شهری به همین نام در بلژیک به دلیل داشتن آب‌های معدنی آن شهر است. اسپا (Spa) در واقع زیرمجموعه مراقبت‌های زیبایی- درمانی است که با استفاده از منابع طبیعی مانند عصاره میوه‌ها و گیاهان و املاح چشمه‌های آب گرم جوشان از دوران قدیم به روش‌های ابتدایی مرسوم بوده و امروزه با تکنیک‌های جدید مانند قرار گرفتن در فضای معطر با موسیقی گوش‌نواز و ماساژ بدن و قرار دادن ماسک‌های گیاهی روی پوست و آروماتراپی، بودرمانی و درگیر شدن حواس پنج‌گانه تا رسیدن به آرامش و رفع خستگی به محبوبیت بالایی در میان مردم جهان دست‌یافته است.

جنبه‌ی تفریحی و آرام بخشی این مسئله، استفاده از خواص درمانی چشمه‌های آب گرم و معدنی سابقه‌ی طولانی در طول تاریخ دارد. به دلیل آن‌که حلالیت آب گرم بالاتر است، املاح موجود در آب چشمه‌های گرم بالاست و بسته به ساخت زمین‌شناسی منطقه‌ی شامل املاح مختلف مانند گوگرد، کلسیم و منیزیم و ... می‌باشد... بارها شنیده‌ایم که خواص آب‌درمانی شامل کمک به بهبود دردهای مفصلی و روماتیسمی کمک به درمان بعضی از امراض پوستی، تقویت عمومی بدن از طرف پزشکان برای بیماران تجویزشده و افراد زیادی به مناطقی که تسهیلات استفاده از چشمه‌های آب گرم را مهیا کرده‌اند، سفر می‌کند. در این میان مناطقی که به‌صورت خدادادی دارای چشمه‌های آب گرم هستند از این فرصت بهره‌برداری و آن را به جاذبه‌های مفید و درآمدزا برای منطقه تبدیل کرده‌اند، به‌عنوان‌مثال یکی از دلایل سفر مسافران به شهر تفلیس، پایتخت کشور گرجستان استفاده از چشمه‌های آب گرم این شهر است. بام شهر تفلیس در حقیقت به معنای شهر آب گرم است. در زمان‌های قدیم به دلیل وجود چشمه‌های آب گرم زیادی که در تفلیس وجود داشته در منطقه‌هایی از این شهر، حمام‌هایی ساخته‌اند که هنوز هم به دلیل تأثیر درمانی آب این حمام‌ها، استفاده قرار می‌گیرند. حمام‌های آب‌معدنی گوگرددار با سقف‌های گنبدی شکل زیبا که یکی از آن حمام‌ها به حمام شاه‌عباس معروف است و داخل آن با کاشی‌های سبک صفوی کاشی‌کاری شده و ساخت آن‌هم به دوران صفوی برمی‌گردد. ازجمله افراد معروفی که در نوشته‌های خود از این حمام‌ها ذکر کرده‌اند و در سفر خود به تفلیس از لذت استفاده از این حمام‌ها بهره برده‌اند، الکساندر دوما نویسنده‌ی معروف فرانسوی که بعد از تجربه‌ی آن، چنین نوشته است که: «تمام خستگی‌هایم از بدنم در رفت و حس می‌کردم آن‌قدر نیرو دارم که بتوانم یک کوه را جابه‌جا کنم». همین‌طور الکساندر پوشکین شاعر معروف روسی که می‌گوید: «حمام رفتن در تفلیس از بهترین تجربه‌های عمر من بوده است». این حمام‌ها به دو صورت خصوصی و عمومی هستند که در قسمت عمومی یک استخر بزرگ آب گرم قابل‌استفاده برای عموم و در بخش خصوصی برحسب تعداد افراد می‌توان اتاق‌های کوچک یا بزرگ شامل حوضچه‌ی آب گرم، تخت‌های ماساژ از جنس سنگ مرمر، دوش آب سرد و محوطه تعویض لباس و توالت به‌صورت دربست اجاره کرد. نمونه‌ی مشابه این حوضچه‌های آب گرم در تایپه، پایتخت تایوان، وجود دارد که استخرها را به‌صورت روباز ساخته‌اند و افراد هم‌زمان که از گرمای آب بهره می‌گیرند از نسیم خنک و هوای مطبوع و صدای طبیعت هم بهره برده و در هنگام حمام در شب، برق ستارگان و مهتاب را به نظاره می‌نشینند و ساعتی به‌دور از استرس زندگی شهری به سر می‌برند، نمونه این فضاهای آب گرم در نقاط متعددی از جهان و همین‌طور در ایران خودمان در مناطق مختلفی مانند فردوس خراسان، سیرچ کرمان، سرعین اردبیل، رامسر سیستان و بلوچستان، محلات وجود دارد. استخرهای آب گرم سرعین در ۲۵ کیلومتری شهر اردبیل سالانه گردشگران زیادی را به خود جذب می کند. مشاهده‌ی چشم‌انداز کوهستانی و زیبای سبلان، گشت‌وگذار در خیابان‌ها و مغازه‌های رنگارنگ شهر سرعین انواع آش‌های محلی، خوراکی‌های سنتی عسل ناب منطقه، لباس‌های مختص منطقه، گوش سپردن به موسیقی زیبای محلی در کنار استفاده از استخرهای آب گرم و سرد در عین صرف هزینه‌ی مناسب، تجربه‌ی منحصربه‌فردی را به مسافر ارائه می‌دهد.

منظور از بیان این مطالب، بحث پیرامون چشمه‌ی آب گرمی است که در استان لرستان به‌صورت خدادادی فرصت بسیار عالی برای جذب گردشگر می‌باشد. قبلاً راجع به این منطقه صحبت شده و تصميمات مختلفی گرفته‌شده است ولی عملاً هم چنان این منطقه، حتی برای مردم استان لرستان، منطقه‌ای ناشناخته به شمار می‌رود. چشمه‌ی آب گرم دلفان در ۶۰ کیلومتری غرب شهر نورآباد از اعماق زمین می‌جوشد. این منطقه در صورت توجه و رسیدگی مسئولان قابلیت تبدیل به یک مرکز سلامت آب‌درمانی را دارد. در ابتدا با همکاری سازمان راه و شهرسازی مهم‌ترین کار، یعنی راه‌سازی و دسترسی به این منطقه باید تسهیل شود که در سال‌های پیش بودجه‌های مختصری به آن اختصاص پیداکرده است ولی نیاز به کارشناسی‌های حرفه‌ای و برآورد بودجه‌ی واقعی و جذب سرمایه‌گذارهای بومی و غیربومی دارد. با ایجاد راه دسترسی به محل، نوبت به ساخت زیربنا و رؤیاهای موردنیاز می‌رسد. تجربه‌ی ساخت استخرهای معمولی در سطح استان لرستان به‌دفعات وجود داشته است، حال با استفاده از تجربه‌ی ساخت آن‌ها و مشاهده‌ی نمونه‌های مشابه در سایر استان‌ها می‌توان از این چشمه‌ی جوشان آب گرم برای ساخت فضای بزرگ‌تر و با امکانات بیشتر استفاده نمود تسهیلاتی مانند ایجاد دوش یک نفره، سونای بخار و خشک، استخرهای عمومی و خصوصی، استخر کودکان که به‌صورت مجزا برای بانوان و آقایان خدمات ارائه می‌دهد، از زیرساخت‌های اولیه محسوب می‌شوند. در کنار آن و با صرف هزینه‌ی بیشتر، ایجاد پارکینگ با ظرفیت مناسب، ایجاد امکانات تفریحی مانند سرسره‌های آبی. کافی‌شاپ و رستوران، هتل در نزدیکی مجموعه و در صورت همت بیشتر، ایجاد بخش ورزشی، ماساژ درمانی بخش فیزیوتراپی، مشاوره متخصصین پزشکی مرکز آسیا، می‌تواند این مکان را در یک منطقه ناآشنای مهجور به یک قطب تفریحی، پزشکی، ورزشی، درمانی در منطقه‌ی غرب کشور تبدیل کند که علاوه بر ایجاد فرصت‌های شغلی مختلف برای مردم بومی، باعث ایجاد درآمدهای زیادی برای منطقه و نیز با ورود گردشگر به استان، باعث رونق دیگر جاذبه‌ها و مکانهای گردشگری لرستان می‌شود.

البته قبل از شروع به کار باید کارگروه‌های سلامتی و استانداردسازی، ملاحظات کارشناسی را در مورد مسائل بهداشتی به عمل‌آورند. انتقال آب به‌صورت بهداشتی، دفع فاضلاب به‌صورت اصولی و ضرر و زیان به حوزه‌ی زیست‌محیطی و آب شرب باید از پیش کارشناسی شود. توجه نکردن به امور بهداشتی و انتشار بیماری‌ها توسط آب آلوده، خود تبلیغ منفی برای مکان است. کارکنان باید پیش از شروع کار در تمام دوره‌های بهداشتی و ایمنی، اطلاع از خواص آب‌درمانی و اصول گردشگری سلامت، اصول میزبانی و رفتار مناسب با گردشگرها شرکت کنند و گواهی دریافت کند. درنهایت با تبلیغات گسترده در سطح استانی و کشوری و ارائه‌ی خدمات با بالاترین کیفیت و استانداردها و همت مسئولان این مکان زیبا با آب‌وهوای سرد و کوهستانی و چشم‌انداز زیبای کوه‌های گرین و ده‌ها چشمه و آبشار و سراب زیبا و پر آب می‌تواند میزبان تعداد زیادی گردشگر از همه‌ی گروه‌های سنی چه جوانان برای تفریح و سرگرمی و چه افراد میان‌سال جهت امور درمانی و استفاده از خواص آب گرم درمانی باشد. ایجاد این پروژه‌ امکانی برای اجرای سایر پروژه‌های ارائه شده از سوی دغدغه‌مندان گردشگری مانند جشنواره‌های غذاهای محلی، جشنواره عسل گرین، جشنواره‌ی موسیقی محلی و ... فراهم می‌کند که می‌تواند در کنار هم فرصت مناسبی برای جذب بیشتر گردشگر را فراهم آورند. به امید آن روز...

یادداشت: شادی آذربانی