عمدتا چوغا پوششی است که امروزه از آن به عنوان لباس مردان بختیاری یاد می شود و در لغت به معنای لباس پشمینه افراد کشاورز است، در واقع لباس اصلی و رسمی مردان بختیاری شال و قبا بوده و چوغا به نوعی لباس کار محسوب می شده است، این پوشش یک پوشش قدیمی و کهن است در ایل بختیاری سالها مورد استفاده قرار گرفته است.

چوغا چه کارکردی برای ایلات دارد؟

چوغا به علت جنس و ضخامت حساب شده آن هم در فصول گرم و هم در فصول سرد قابل استفاده است، البته چوغا و چوغا پوشی اختصاص به بختیاری ها ندارد و در دیگر مناطق کشور مانند مازندران و خراسان توسط مردان استفاده می شود اما طرح آن با چوغای بکار رفته در ایل بختیاری متفاوت است.

چوغای راه ‌راه فِیلی، لباس مردان لرستان:

طبق شواهد و جراید موجود در عکس‌های سیاه ‌و سفید قدیمی به وضوح چوقا‌ی فیلی بر تن اهالی لر فیلی مشاهده می‌شود، منسوب بودن چوقا راه‌راه به فیلی‌ها به حدی است که در انتشار تمبر پستی ۱۳۶۰، چوغا به‌ عنوان یکی از لباس‌های محلی لرستان بر روی قبای فیلی نشان داده‌ شده است.

چوقای راه‌راه فیلی لباسی است مستطیلی و جلو باز که از پارچه‌ی دست‌بافت پشمی دوخته شده است. این پارچه‌ی دست‌بافت، به صورت دو تخته‌ی ۱۲۵*۵۰ سانتیمتر بوده که تخته‌ی پایینی به رنگ سفید با خطوط نازک راه‌راه سیاه یا سورمه‌ای است.

انواع چوغای راه راه فیلی:

چوقای فیلی از جلو، چوقای فیلی از پُشت

تخته‌ی بالایی هم به همان شکل پایینی سفید خط‌دار است با این تفاوت که در سطح آن نقوشی پله مانند به همان رنگ خطوط راه‌راه وجود دارد. دو تخته را به صورت افقی روی هم قرار داده و آنها را به هم وصل می‌کنند این مجموعه را به صورت لباسی مستطیلی درآورده و برای عبور دست‌ها در دو گوشه این مستطیل دو چاک ایجاد می‌کنند.

چوقای فیلی، از پشت چوقای بختیاری از پشت

چوقا‌ی فیلی با چوقا‌ی بختیاری اندکی تفاوت دارد، این لباس هنوز به طور محدود در شهر دزفول تولید می‌شود، اما دیگر جایگاه خود را در میان لباس‌های لرستان از دست داده تا جایی که حتی در مناسبت‌ها و به صورت نمادین نیز از آن استفاده نمی‌شود، همان طور که می‌دانید در این مواقع از همان لباس «شال و ستره» استفاده می‌شود.

چوقای فیلی از جلو ، چوقای بختیاری از جلو

چوقای راه‌راه فیلی و بختیاری در آغاز و در ریشه به یک شکل بوده‌اند، اما با گذشت زمان تفاوت‌هایی در بین آنها به وجود آمده است و هنوز هم این تفاوت‌ها آنقدر جزئی هستند که در نگاه اول احساس نمی‌شوند؛

۱ – چوقا‌ی فیلی کوتاه‌تر و تنگ‌تر از چوقا‌ی بختیاری است. عرض چوقا‌ی فیلی حدوداً 70 سانتیمتر است اما عرض چوقا‌ی بختیاری حدوداً 90 سانتیمتر می‌باشد و بختیاری‌ها بیشتر متمایلند چوقا‌یی بلندتر از حد زانو بپوشند.

۲ – فیلی‌ها معمولا چوقا‌های خود را با پارچه دوزی تزیین می‌کنند به این صورت که نقشی از یقه برگی را با پارچه‌ی معمولا سیاه به روی سینه چوقا می‌دوزند.

۳ –  در پشت چوقا‌های فیلی یک چاک به وسیله‌ی بریدن چوقا ایجاد می‌شود اما در چوقا‌های بختیاری این چاک وجود ندارد، چاک پشت چوقا‌های فیلی ممکن است بلند یا کوتاه باشد.

۴ – تراکم خطوط باریک در چوقا‌های فیلی خیلی بیشتر از نوع بختیاری است. یا به عبارتی خطوط باریک در چوقا‌ی فیلی خیلی به هم نزدیک می‌باشند. به همین خاطر چوقا‌ی فیلی معمولا به رنگ خاکستری به نظر می‌آید.

۵ – در پشت چوقا، قاب‌های پله‌ای قرار داشته و این قاب‌های پله‌ای، سطحی را در پشت چوقا در بر گرفته‌اند که این سطح در چوغا‌ی فیلی خیلی کمتر از نوع بختیاری است. به این صورت که در چوقا‌ی بختیاری قاب‌ها از لبه‌ی حلقه‌ی یک آستین تا لبه‌ی حلقه‌ی آستین دیگر، پشت چوقا را پوشانده‌اند اما در چوقا‌ی فیلی این محدوده‌ی قاب‌ها (معمولا) سطح کمتری را در بر گرفته‌اند.

تکنیک بافت چوغا

برای بافت این پوشش مردانه از دار خوابیده استفاده می‌کنند و تکنیک بافت آن نیز مانند تکنیک گلیم بافی است با این تفاوت که خیلی ریز بافت‌تر است و تار و پود نازک دارد، طول پارچه مخصوص چوقا ۲٫۵ الی ۳٫۵ متر و عرض آن ۵۰ الی ۷۰ سانتیمتر است و با تاری از جنس پنبه (گاه پشم) و پود پشمی بافته می‌شود.

همانطور که در بالا اشاره شد امروزه چوغا نوعی لباس کار محسوب شده که رفته رفته جای لباس رسمی مردان بختیاری را پُر کرده تا آنجا که دیده شده از این لباس زیبا و نقوش آن به عنوان نماد در ساخت لوگو های مرتبط با مردم بختیاری نیز استفاده می کنند.