افشین باباحسینی کارشناس ارشد صنایع‌دستی استان لرستان در یادداشتی نوشت:صنایع دستی، روایتگر صنعت و هنر نیاکان و بیانگر هنر و ذوق مردم هر کشور است ودر روزگاران کهن، بعنوان صنعت تمام عیار عهد خویش حضور داشته است.

صنایع دستی، سفیران فرهنگی یک قوم و قبیله اند که هیچ گاه از گزارش پیام خود دست نمیکشند. صنایع دستی، تجلی گاه بخش قابل ملاحظه اي از هنر وخلاقیت اقوامی است که با این صنایع سر و کار دارند. صنایع دستی، در گذشته، بیش و کم، روایتگر زیبایی و حقیقتی بوده که آدمی همواره در جست و جوی آن است.

توجه به این صنعت در حال حاضر، نه تنها ما رابا گذشته مردمان در هر منطقه پیوند می‌دهد، بلکه در حد مقدور می‌تواند ما را در همان جوّ و محیطی قرار دهد که انسانِ خودرو زده امروز ازآن جدا مانده است.

اشتغال به هنرهای دستی، در تعداد زیادی از بیماران روحی، سبب شده که آنان از یکنواختی، روزمرگی و فکر و خیال هاي پوچی که بیشتر به بیماری شان دامن می‌زند، دست بکشند و با سرگرم شدن، روحیه اي شاداب و سرزنده به دست آورند.در واقع لطافت بخشی این هنرها، موجب اینکار می‌شود.

لطافت، از معقولات درک کردنی است، نه وصف کردنی، و هیچ هنری هم چون هنر صنایع دستی، نمی‌تواند عشق به خدا، میهن دوستی، حفظ ارزش هاي اخلاقی، شور و شوق زندگی، و وارستگی و کمال انسان را انتقال دهد و تداوم بخشد.در حقیقت صنایع دستی، دمیدن روح زیبایی و طراوت به زندگی انسان هاست.روز جهانی صنایع دستی بر شما هنرمند صنعت گر مبارک باشد

هنر اسلامی، جایگاه والایی در جهان هنر دارد و گروه تعداد زیادی از علاقه مندان را به سوی خود کشیده است. در تمامی هنرهای اسلامی، به نحوی روح عرفانی و جنبه هاي مذهبی متجلی است که همین امر باعث شگفتی صدچندان می‌شود.

صنعت گران اروپایی، از دیرباز به هنر و صنعت اسلامی علاقه مند بوده اند، ولی بتازگی برای الهام گرفتن از هنرهای اسلامی و یادگیری روشهای مورد استفاده آن، تلاش بسیاری انجام داده اند. همین شیفتگی و کنجکاوی در مورد هنرهای اسلامی، سبب شده است که بگویند صنایع دستی ایران، تبلوری است از اعتقادات، باورهای دینی، سنت ها و آداب و رسوم، که مشابه و هم سنگ آن در هیچ کجای این کره خاکی وجود ندارد.

انواع صنایع دستی عبارتند از فرش بافی، منجوق دوزی، منبت کاری، خاتم کاری، فلزکاری، سوزن دوزی، عدد دوزی، گلدوزی، لحاف دوزی، چهل تکه دوزی، قلاب بافی، حاشیه دوزی، سرامیک و سفال سازی، خیاطی، ریسندگی، عروسک سازی، شیشه کاری رنگی، نجاری، کوزه گری، گلیم بافی و جاجیم بافی.

صنایع دستی، پیوند هنر و معنویت ضربه هاي پی در پی چکش بر بدن بی روح آهن و نقش هاي حکاکی شده بر روی آن، یا حرکات سریع دستان گلی سفالگر و خلق کوزه هاي مسی به نام اللّه ، پیامبر و امامان معصوم علیهم السلام ، گوشه هایي از پیوند مبارک هنر و معنویت است.معنویت، همواره در قبای دین، مذهب، پرستش، نیایش و…، تعالی بخش روح هاي جست و جوگر بشر بوده و هنر در مسیری متفاوت، ولی هم جهت با معنویت، سیراب کننده اندیشه و خیالات تشنه انسان است. دراین نوع هنر، هنرمند می کوشد با الگوگیری از مضامین معنوی، به صورت مستقیم یا غیرمستقیم، ادامه دهنده راهی باشد که خداوند از سوی پیامبران یا در کتاب هاي رهایی بخش، برای سعادت و خوشبختی انسان، پیش روی او قرار داده است.

یکی از خصوصیات صنایع دستی این است که این صنعت حاصل روح ملت ها و آئین فرهنگ ملی کشورهاست که به سادگی با رجوع به آمار صنایع دستی کشورها به روحیه مردم آن کشورها می‌توان پی برد، بنابر این صنایع دستی تنها یک کالا برای مبادله نیست بلکه خصوصیات فرهنگی و ویژگی هاي اقوام از طریق صنایع دستی مبادله میشود و نوعی ارتباط را ایجاد می کند.

آشنایی با انواع صنایع دستی

از مجموعه تعاریف صنایع دستی، بنظر میرسد تعریف زیر كه توسط گروهی از كارشناسان سازمان صنایع دستی ایران ارائه گردیده، دقیق تر و جامع تر باشد؛ چرا كه با وضعیت فعلی این صنعت و هنر ارزنده انطباق بیشتری دارد:

صنایع دستی به مجموعه اي از هنرها و صنایع اطلاق میشود كه بطور عمده با استفاده از مواد اولیه ي بومی و انجام قسمتی از مراحل اساسی تولید به كمک دست و ابزار دستی محصولاتی ساخته می‌شود كه در هر واحد آن ذوق هنری و خلاقیت فكری صنعتگر سازنده به نحوی تجلی یافته و همین عامل، وجه تمایز اصلی اینگونه محصولات از مصنوعات مشابه ماشینی و كارخانه اي می باشد.

ویژگی ها

با توجه به تعریف فوق و سایر تعاریفی كه برای صنایع دستی ارائه شد، می‌توان ویژگی هاي زیر را برای محصولات دست ساخته قایل شد:

 1- انجام قسمتی از مراحل اساسی تولید، توسط دست و ابزار و وسایل دستی، برای تولید هر یک از فراورده هاي دستی مراحل متعددی طی میشود ولی انجام كلیه ي این مراحل به وسیله ي دست و ابزار و وسایل دستی الزامی نبوده و چنانچه تنها قسمتی از مراحل اساسی تولید به این طریق انجام شود، محصول تولید شده با توجه به مواردی كه در تعریف ذكر شد، صنایع دستی محسوب میگردد.

 2- حضور مؤثر و خلاق انسان در تولید و شكل بخشیدن به محصولات ساخته شده و امكان ایجاد تنوع و پیاده كردن طرح هاي مختلف در مرحله ي ساخت اینگونه فراورده ها.

 3- تامین قسمت عمده ي مواد اولیه مصرفی از منابع داخلی.

 4- داشتن بار فرهنگی «استفاده از طرح هاي اصیل، بومی و سنتی».

 5- عدم همانندی و تشابه فراورده هاي تولیدی با یكدیگر.

6- عدم نیاز به سرمایه گذاری زیاد در مقایسه با سایر رشته هاي صنعت.

7- دارا بودن ارزش افزوده ي زیاد در مقایسه با صنایع دیگر.

8- قابلیت ایجاد و توسعه در مناطق مختلف «شهر، روستا و حتی در جوامع عشایری».

9- قابلیت انتقال تجارب، رموز و فنون تولیدی، سینه به سینه و یا مطابق روش استاد و شاگردی

:افشین باباحسینی کارشناس ارشد صنایع‌دستی استان لرستان در یادداشتی نوشت: