در شهرستان بروجرد محصولات غذایی مختلفی که از مشتقات کنجد هستند، تولید و روانه بازار فروش در شهرهای مختلف ایران می‌شود. در واقع، بروجرد یکی از مناطق مهم تولید و عرضه این نوع محصولات در ایران است. از محصولات تولیدی مشتقات کنجد در بروجرد می‌توان به حلواارده پشمکی، حلواارده روغنی، ارده‌شیره و… که دارای پخت سنتی و ویژه در شهرستان بروجرد هستند، اشاره کرد.
حلواارده پشمکی بروجرد، از بهترین نوع حلوا شکری است که روش پخت سنتی آن، ویژگی‌های منحصر به خود را دارد. این حلوای باکیفیت و مرغوب، با مواد اولیه‌ای مثل ارده و شکر به‌دست می‌آید.
برای پخت این نوع حلواشکری در کارگاه‌های سنتی، ابتدا آب مورد نیاز را بر روی حرارت می‌گذارند و بعد از به جوش آمدن آب، مقدار مناسب از شکر را بر اساس مقیاس و معیارهای تجربی به آن می‌افزایند. شکر تا زمانی با آب می‌جوشد که قهوه‌ای‌رنگ شده و حالت آبنباتی به خود بگیرد. سپس ماده آبنباتی را از ظرف در حال جوش خارج کرده و به وسیله دستگاه آن را خنک یا اصطلاحاً سفید می‌کنند.
روش سفید کردن سابقا توسط دستان استادکاران این حرفه صورت می‌گرفت و کار سخت و طاقت‌فرسایی بود. اما در حال حاضر این کار را به وسیله دستگاه مکانیکی ساده و کوچکی انجام می‌دهند، که دارای سه بازو است و این سه بازو حول یکدیگر می‌چرخند. در واقع این دستگاه، همان عمل پیچاندن دست استادان در گذشته را انجام می‌دهد. در ادامه کار و بعد از عمل سفید شدن که حدود ۱۵ دقیقه طول می‌کشد، استادکاران حلوا پز بر روی یک سینی بزرگ، مقداری ارده داغ می‌ریزند و سپس ماده سفید شده را روی آن گذاشته و با دستان توانا و بر اساس یک فرآیند تجربی، کار را شروع می‌کنند.
انجام مرحله نهایی در تولید ارده پشمکی به این صورت است که دو یا سه نفر از استادان فن، به طور پیوسته عمل کشیدن، پیچاندن، جمع کردن و ورز دادن ماده آبنباتی را انجام می‌دهند و هرچند دقیقه، یک بار مقداری ارده سرد به ماده اضافه کرده و مجدد عمل ورز دادن را ادامه می‌دهند، تا زمانی که حلوا ارده بافتی به‌شکل رشته‌رشته یا اصطلاحاً پشمکی پیدا کند. سپس آن را در اوزان مختلف برای عرضه به بازار آماده می‌کند.
حلواارده را بیشتر به عنوان صبحانه یا عصرانه استفاده می‌کنند. این خوردنی شیرین و لذیذ در همه سوپرمارکت‌های شهری و روستایی به فروش می‌رسد.
کیفیت بالا و طعم دلپذیر و استفاده نکردن از مواد افزودنی و نگهدارنده، این شیرینی را به عنوان یکی از سوغات بسیار مرغوب لرستان مطرح می‌کند. بافت رشته‌ای و پشمکی این حلوا از ویژگی‌های منحصر به فرد آن است. همچنین با توجه به اینکه حداقل نیمی از وزن حلوا ارده پشمکی را ارده (کنجد آسیاب شده) تشکیل می‌دهد، لذا تمامی خواص مطلوب این دانه روغنی، در این محصول نیز وجود دارد. این محصول، دارای نسبت متعارفی از هر سه نوع ماده انرژی‌زا شامل ترکیبات پروتئینی، چربی و کربوهیدراتی است و یک منبع غنی از انرژی محسوب می‌شود.
وجود کارگاه‌های متعدد ارده پزی سنتی در بروجرد و استفاده از ارده و شیره خرما که به روش سنتی در کارگاه‌های محلی تهیه می‌شود از مشخصه‌های منحصربهفرد حرفه‌ی ارده‌پزی است.
حلواارده پشمکی، یکی از محصولات مهم غذایی تولیدی در شهرستان بروجرد است. از این رو افراد زیادی در این منطقه به تولید، توزیع و فروش حلوا ارده اشتغال دارند. از آنجایی که انواع محصولات غذایی، خصوصا محصولات سنتی، همیشه گردشگران را مجذوب خود می‌کنند. تولید و عرضه‌ی حلوا پشمکی، به عنوان یکی از سوغات سنتی بروجرد، بدون تردید می‌تواند، از منابع جذب گردشگران باشد. همچنین جذب گردشگر به نوبه‌ی خود یکی از دلایل رشد اقتصادی جامعه است.
با توجه به افزایش تقاضای مصرف در بازار، فعالیت کارگاه‌ها و تولیدی‌های ارده پزی بیشتر شده و این کار سبب اشتغال‌زایی بیشتر می‌شود. همچنین تولید سنتی مشتقات کنجدی با فرهنگ معیشتی مردم بروجرد، عجین شده است و ثبت این اثر به ثبت قسمتی از فرهنگ منطقه منجر می‌شود.
* گزارش از رضا رجبی، کارشناس گردشگری